Divan Edebiyat’ı Şairleri

Sultan Veled: (1206-1312)

ü  Tasavvuf Şairlerindendir.

ü  Mevlana’nın oğludur , babasının yanında yetişmiştir.

ü  Mevlevi şeyhi olduğunda Mevlevilik tarikatını , ayinlerini düzene koymuştur.

ü  Eserlerinde tasavvufi konuları işlemiştir.

ü  Farsça yazılmış Divanı ve Mesnevileri vardır.

ü  Divanında yer alan az sayıda Türkçe gazeller Anadolu’da Oğuz Türkçesiyle yazılmış ilk şiirler olduğu için önemlidir.

Seyyad Hamza

v  13. yy tekke şairlerindendir.

v  Selçuklular döneminde Anadolu’da Yunus Emre’den önce Türkçe şiir yazan ilk şairlerdendir.

v  Gezgin ile de şiirler yazmıştır.Hece ile yazdığı aruzla yazdıklarından daha pürüzsüzdür.

v  Yusus ve Züleyha isimli mesnevisi vardır.

İskendername : İskender’in efsanevi maceralarını anlatan mesnevidir , sonuna Osmanlı tarihi eklenmiştir.

Cemşid ü Hurşid : 5000 beyitlik büyük bir mesnevidir.İran şairi Selman’ın eserine benzer.

                                        Divan Edebiyatı’nın Belli Başlı Şairleri

1.       Ahmedi (1334 – 1413)  14. yy. :

·         141 yy şairlerindendir. Divan şiirinin kurucularındandır.

·         Din dışı konuları ele almıştır.

·         İyi bir doktor ve hattattır.

·         Saray çevresinde rahat bir hayat sürmüştür.

·         İskendername adlı bir mesnevisi , Divan’ı ve Cemşüd ü Hurşit mesnevisi vardır.

·         Mısır’da eğitim Parmus , Kütahya’ya yerleşmiş ve Germiyanoğlu beyi Süleyman Sah sonra da Osmanlı şehzadesi Emir Süleyman’ın himayesine girmiş Bursa’da yaşamıştır.

2.       Hoca Denhani :

Ø  13. yy’da yaşamıştır.

Ø  Divan şiirinin ilk temsilcisi sayılmaktadır.

Ø  Aşk ve şarap şiirleri yazmış din dışı Divan şiirinin kurucusu olmuştur.

Ø  Konya’da Selçuklu sarayına girmiş II. Alaeddin Keykubat’ın emriyle Selçuklu Şehnamesi yazmıştır.

Ø  Arapça , Farsça yanında Türkçe’yi de şiirlerinde kullanmıştır.

Ø  9  gazel ve bir kasidesi bugünlere gelmiş.

3.       Kadı Burhaneddin (1344 – 1398 )

1381’de Sivas’ta tahta çıkmış 18 yıl Sivas Sultanlığı yapmış , komşularıyla savaşmış ve Sivas surları önünde başı kesilerek öldürülmüştür.

Şair ve bilgindir. Kadılık yapmıştır.

Türkçe’yi aruza uygulamıştır.

Aşk , yiğitlik ve tasavvuf temalarını yiğitçe bir edayla dile getirerek divan şairlerinden ayrılır.

Çoğunu ve tuyuğ şairi olarak da bilinir.

Mısır’da İslami ilimler , astronomi ve tıp öğrenimi görmüştür. Kayseri Kadılığı ve Ereteoğullarına vezirlik yapmıştır.

4.       Seyyid Mesimi :  ( ? – 1404 )

Bağdatlıdır.Peygamber soyundan geldiği için seyyid adını kullanmıştır.Hurufilik tarikatının üyesidir.

Şiir ve düşüncelerinin şeriata aykırı olması sebebiyle derisi yüzülerek öldürülmüştür.Ölümünden sonra Bektaşiler tarafından kutsallaştırılmıştır.

Farsça ve Türkçe yazılmış iki Divan’ı vardır.

5.       Şeyhi

§  15. yy şairidir. 15. yy => 1373 – 1431

§  Tıp eğitimi almıştır Göz doktorluğu yapmış.

§  Tasavvufu divan edebiyatında çok iyi işlenmiştir.

§  Harmane adlı eseri hicviyye özelliği taşıyan bir mesnevidir.Çok sade bir dille yazılmış olan bu eserde farklı yaradılıştaki insanların birbiriyle yarışmasının uygunsuzluğu anlatılmıştır.Çelebi Mehmet’le takdim edilmiştir.

6.       Ahmet Paşa

Karif söyleyisi ve nüktedan kişiliği ile tanınmıştır.Gazel , şarkı ve murabbaları ile tanınmıştır.

Fatih Sultan Mehmet’le çok yakındır.

Türkçe’yi divan şiirine çok iyi uygulamıştır.

Din dışı konuları gündelik hayatı konu edinmiştir.

Ahmet Paşa’nın bir divanı vardır.

Bursa’da müderris , Edirne’de kadılık yapmış.

Fatih döneminde kazaskerlik yapmıştır. Sonra da Bursa’da sancak beyliği yapmıştır.

7.       Süleyman Çelebi ( ? – 1422 )

ü  Mevlit şairi olarak tanınmıştır.Bursa’da doğmuş , iyi bir dini eğitim almıştır.

ü  Hz. Muhammed’in diğer peygamberlerden üstün olduğunu ispatlamak için yandığı vesiletü’n Necat isimli eseri Mevlid adıyla tanınmış ünlü bir mesnevidir.

ü  Eser; münacat,Viladet(Peygamberimiz’in dogumu) Risalet(peygamber duşu) Miraç (Allah’la buluşması Rıhlet (Vefatı) bölümü ve en sonda Dua bölümünden oluşur.

ü  Dua bölümlerine gazel eklenmiştir.

ü  Aruz’la yazılmıştır, Mevlid’in pek çok yerinde yalın bir dil kullanılmıştır.(Lirik didaktik şiirin örneğidir)

8.       Necati ( ?- 1509 )

·         Devlet şairi olan şiirleriyle Türkçe’yikullanısıyla , Divan şiirine yeni motifler katmış atasözü ve deyimleri şiirlerine yerleştirmiştir.

·         Süssüz yalın şiirleriyle Türkçe’yi kullanısıyla , Divan şiirine Milli zevk getirmiştir.

·         Divan edebiyatında mahallileşme akımının temelini atmışıtır.

·         Şiirlerinde Türkçe kavramları ve atasözlerini kullanmıştır.

·         Hattatlığıyla tanınır.

·         Saray’da katiplik yapmıştır.

9.       Ali Şir Nevai ( 1441 – 1501 )

v  Çağatay edebiyatının yetiştirdiği en büyük şairdir.

v  Harat’ta Sultan Hüseyin Baykara’nın yanında 32 yıl devlet hizmetinde bulunmuştu. Bilinçli bir dil milliyetçisidir.

v  Muhakemetü’l-Lügateyn isimli eserinde Türkçe’nin Farsça’dan üstün bir dil olduğunu ispatlamaya çalışır.

v  Türk edebiyatının ilk şairler tezkiresi Mecalisü’n Nefais’i yazmıştır.

v  Bir hamsesi , dört tane Türkçe Divanı bir Farsça divanı vardır.

v  Tüm eserlerde Türkçe’nin de farsça kadar iyi Divan şiirinin en güçlü dönemidir.

v  Miznü’l – Ezvan isimli eserinde Türklerin kullandığı nazım ve musiki şekillerini tanıtmıştır.

10.   Fuzuli ( 1495 – 1566 )

ü  Türk Azerri edebiyatının en güçlü şairidir. Asıl adı Mehmet’tir.Aşk ve ıstırap şairi olarak bilinir.

ü  Gazel ve kasidelerinde platonik aşk temsını işler şiirlerinde karşılıksız aşkın verdiği acı ve bu acıdan hoşnut olma durumu vardır.

11.   Gülşehri ( 1250 – 1335 )

·         Gençliğinde edebiyat ve tasavvuf öğrenmiştir.

·         Ahi Evranı Veli ilk 50 yıl beraber yaşamış.Farsça ve Arapça öğrenmiş ancak o eserlerini Türkçe yazmıştır.

·         Türkçeyi bir sanat dili haline getirmeye çalışmıştır.

·         Ahi Evran’ın ölümünden sonra Ahilik Postuna oturmuştur.

·         Mantık’ut Tayr : Feridüddin Attar’ın eseridir Tasavvufi bir çeviridir. Bu eserde Türkçe’ye incelik ahenk kazandıracağını söylemektedir.

12.   Aşık paşa ( 1272 – 1333 ) 14. Yy

ü  Türk dilinin gelişmesi ve yayılmasında etkili olmuştur.

ü  Şiirlerinde Aşık mahlasını kullanmıştır.

ü  Din ve tasavvuf eğitimi almıştır.

ü  Osmanlı kuruluşunda Osman Gazi’nin hizmetine girmiştir.

ü  Ahilik örgütünün mürşidi olmuş ve dostluk, kardeşlik ilkelerini asılalmış.

ü  Türkçe yazmış Arapça ve Farsça modasına karşı çıkmıştır.

ü  En önemli eseri 12,000 beyitlik Garibname mesnevisidir.Bu eser, dini ve tasavvufi öğütler veren bir ahlak kitabıdır. (Süleyman Çelebi bu eserden etkilenmiştir.)

ü  Garibname’de devrin aydınlarına Türkçeye gerekli önemi vermedikleri için sitem etmiştir.Türkçe şiirlerinde Türkün Tanrı ve yurt sevigsini barışçı Dünya görüşünü dostluk ve kardeşliği tasavvufi bir anlatım ile dile getirmiştir.

ü  Aruz ve hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır.

                                                       16. Yüzyıl

İmparatorluğun tarihi gelişimine uygun olarak edebiyat da gelişmiştir.Divan Edebiyatı’nın en güçlü şairleri bu dönemde eser vermiştir.

Fuzuli (1495 – 1556 )

Irak ‘ın Hille Kentinde doğmuş adı Mehmet’tir.

İyi bir öğrenim görmüş , Bağdat’ın fethinden sonra Sultan Süleyman’a yazdığı kasidelerle tanınmış kendisine maaş bağlanmış ama maaşı alamamıştır , bunu dile getirmek için ünlü mektubu Şikayetname’yi yazmıştır.

İyi bir eğitim almıştır.Küçük yaşta Arapça ve Farsça’yı öğrenmiştir.

Türkçe şiirlerine Azeri lehçesiyle yazmıştır.Şiirlerinde Divan şairleri , halk şiiri ve divan şiirinin etkisi görülür.

Edebiyatımızda ask ve ızdırap şairi olarak tanınır.Türk edebiyatında lirik şiirin en büyük temsilcisidir.

Eserleri  :

1.       Türkçe , Arapça ve farsça divanı vardır.

2.       Leyla  vü Menun : Eseri aşktan ilahi aşka geçişi anlatır.

3.       Beng ü Bade : Esrar ( Osm. Hük.) Şarap (Şah İsmail) arasındaki münazarayı anlatan alegorik bir mesnevidir.

4.       Hadikatü’s-Süeda : Kerbela’yı anlatır.

5.       Hüsn ü Aşk Nesirdir. Tıp alanındaki bilgisini de ortaya koyar.

6.       Heft Cam (Yedi Kadeh) Sakiname adı da verilen farsça mesnevidir

7.       Rind ü Zahid : Farsça mesnevidir.

8.       Şikayetname : Nişancı Celalzade Mustafa Paşa’ya kendisine bağlanan maaşı alamadığını anlatan mektuptur.

ZATİ (1471 – 1546)

Devlet büyüklerine yazdığı kasidelerle geçinmiştir.

Yaşlılığına Bayezid Camii avlusunda bir dükkan tutmuş, ısmarlama kaside ve gazeller yazmış , genç şairlerle sohbet etmiş , onlara yol göstermiştir.

Baki’nin yetişmesinde büyük emeği vardır.

Şems ü Pervane : Mesnevidir.

Ederne Şahrengizi :

Divan : Gazellerini ve diğer şiir lerini toplamıştır.

BAKİ (1526 - ? )

Sultau’ş Şuara diya tanınır.

İstanbul’da doğmuş , yaşamış medrese öğrenimini tamamlamıştır.

Zamanının ünlü şair ve bilim adamlarıyla görüşüp onlardan ders almıştır.

Dönemin önde gelen şairlerinden Zatı’nin dikkatini çekmiş  18-19 yaşlarında ünlü bir şair olmuş .

İstanbul medreselerinde müderrislik , daha sonra kadılık yapmış , Anadolu ve Rumeli kazaskerliklerinde bulunmuştur.

En büyük isteği şeyhülislam olmaktı ama bir türlü gerçekleşmedi.

Klasik şiirimizin en büyük şairlerindendir.

Şiirlerinde , aşk ,şarap gibi konuların yanında felsefi düşünüşlere de yer vermiştir.

Çevirileri de vardır.

Şiirlerinde parnasizm etkileri görülür.

Kanuni Sultan Süleyman Mersiyesi Kanuninin ölümü üzerine kaleme aldığı ağıttır.

Divan : Fezail-i Mekke ,Fezail-i Cihad , Me’alim-i Yakin gibi Arapça’dan çevrilmiş dini ve tarihi eserleri vardır.

BAĞDATLI RUHİ ( ? -1605 )

Bağdat’ta doğup Şam’da vefat etmiştir.Asıl adı Osman’dır. Bağdat valisi Ayas Paşa’nın adamıdır.

Bir derviş hayatı yaşamış , pek çok yer gezmiştir.

Hayatının sonlarına doğru kendini meşhur eden Terkib-i bendini  bende dönemin insanlarının ahlakça düşkün tarafını açık ve net şekilde eleştirmiştir.

Şairinin şiirlerini topladığı bir de divanı vardır.

HAYALİ ( ? – 1556 )

Asıl adı Mehmet’tir.

Düzenli bir eğitim görmemiştir.

Haydari Şeyhi Ali Mest-i Acemi’ye bağlanarak tasavvuf kültürünü geliştirmiştir.

Hayali devlet adamlarının himayesine girmiştir.

Son yıllarında yokluk çemiştir.

Tasavvuf kültürünü yansıtan gazleleriyle zamanın büyük şairleri arasına girmiştir.

Şiirlerini Divanında toplamıştır.

TAŞLICALI YAHYA ( ? – 1582 )

·         Arnavutluk’tan İstanbul’a gelmiş askerlikle ilim öğrenimini bir arada görmüştür.

·         Askerlikte yayabaslığına kadar yükselmiştir.

·         Birçok vakıf yönetiminde bulunmuş.

·         Mesnevi konusunda çok başarılıdır.

·         Mesnevilerinde İran örneklerine bağlı kalmamış şiirlerinde sık sık yerli öğelere , sade bir dil ve duru anlatıma rastlanması Onun Divan şiirinin yerlileşmesinde büyük rolü olduğunun götergesidir.

·         Bir de hamsesi vardır.

Yusuf ü Züleyha : Hicaz’a gidip gelirken Filistin taraflarını dolaşması sebebiyle yazmıştır.

                                                     17. Yüzyıl

Bu yüzyıl Osmanlı’nın en karışık yıllarıdır.

Devletin yaşadığı iniş çıkışlara rağmen sanatta gelişme devam etmiştir.Şiirde İstanbul dışında da büyük şairler yetişmiştir.

NEF’İ ( 1572 – 1635 )

1572 yılında Erzurum – Hasankale’de doğmuştur.Asıl adı Ömer’dir.

Nefli mahlasını dostu Gelibolu Ali’nin tavsiyesiyle almıştır.

Hiciv ve kasidenin en önemli temsilcisidir.Sağlam bir tekniği , ağır bir dili cesur bir söyleyişi vardır.

IV. Murat Siham-ı Kaza’yı okuduktan sonra Nef’iye bir daha hiciv yazmamasını söylemiş Nef’i söz vermiş ancak Vezir Bayram Paşa kendisi hakkında yazdığı hiciv yüzünden şairi öldürmüştür.

Eserleri :

Türkçe Divan , Farsça Divan

Siham-ı Kaza : Kaza okları demektir. Şairin hicivlerini topladığı eserdir.

NABİ ( 1642 – 1712 )

ü  Urfalıdır 24 yaşlarında İstanbul’a gelmiş saray çevresinde değişik görevlerde bulunmuştur.Yanında çalıştığı Mustafa Paşa ölünce 24 yıl yaşadığı Halep’e gitmiş Hayriye ve Hayrabad’ı divanını burada yazmıştır.

ü  1702 ‘ de İstanbul’a dönmüş üstad olarak saygı görmüştür.

ü  Didaktik şiirleriyle tanınmış , yaşadığı dönemin sosyal çöküntüleri görmüş halkın duygularını anlatan şiirler yazmıştır.

ü  Şiirlerinde , atasözlerden, fikir ve hikmetlerden faydalanmıştır, rahat ve akıcı dili , halk ruhuyla hitap ettiği çin divan şiirinde bir çığır açmıştır.

Eserleri :

Divan:

Hayriyye : Oğlu için Halep’te yazdığı eserde hayat tecrübesini dile getirmiş ve oğluna öğütler vermiştir.

Hayrabod: İran şairi feridüddin’i Attar’dan cevirirken bazı eklemelerde bulunmuştur.

Sür-name : IV. Mehmet’in Şehzadelerinin sünnet şenliklerini anlatmıştır.

NAİLİ ( 1611 – 1666 )

Asıl adı Mustafa’dır.İyi bir eğitim görmüş , çeşitli devlet kademelerinde memurluk yapmıştır.

Naili-i Kadim olarak da tanınır.Özellikle gazel türünde başarılı eserler varmış, şiirlerinde anlam derinliğine önem vermiştir.Klasik edebiyatımızdaki Sebk-i Hindi tanrının temsilcisi olarak tanınır.Şiirlerini Divanında toplanmıştır.

Neşati ( ? – 1624 )

Edirne’de doğmuş , asıl adı Ahmet’tir.Mevlevidir.

Bir çok yeri gezmiş ve Edirne’ye dönerek Muradiye Mevlevihanesinin şeyhi olmuştur .

Dönemin usta şairlerindendir.Birçok şairi etkilemiş, kendisine nazireler yazılmıştır.

Şiirlerini Divanında toplamıştır.

Şeyhülislam Yahya ( 1552 – 1644 )

Babası da  şeyhülislamdır. Öğreniminden sonraİstanbul medreselerinde müderrislik yapmış , değişik illerde kazaskerlik yapmıştır.

Şeyhülislam olmuş IV. Murat’ın Revan ve Bağdat seferine katılmıştır.

Baki’nin ölümünden sonra gazel’in en büyül üstadı sayılmıştır.Dilinin sadeliği ve derin lirizm şiirlerini etkili hale getirmiştir.Divanı vardır.

                                                         18. Yüzyıl

Osmanlının yıkılmak üzere olduğu siyasi açıdan zor günler geçirdiği bu yıllarda Divan şiiri çok iyi şairler yetiştirmiştir.

Sünbülzade Vehbi ( 1719 – 1809 )

Öğrenimini Maros’ta yaptıktan sonra İstanbul’a gelerek devlet büyüklerine kasideler sunmuş ve kendini tanıtmıştır.

Kadılık yapmış sonra İran elçiliğinde bulunmuştur.

Eserleri :

Şiirlerini Divanında toplamıştır.

Lutfiyye : Nabi’nin Hayriyyesine nazire olarak yazmış , oğlu Lütfullah’a öğütlerini anlattığı didaktik bir mesnevidir.

Nubfe Arapça’dan Türkçe’ye Tuhfe Farsça’dan Türkçe’ye manzum sözlüktür.Her iki sözlük de uzun yıllar okullarda bu dillerin kolay öğrenilmesi için ders kitabı olarak okutulmuştur.

Nedim ( ? – 1730 )

Asıl adı Ahmet’tir , medreselerde müderrislik yapmış. Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından korunmuştur.İstanbul şairidir.

Şiirleri , devlet büyüklerinin ve özellikle III. Ahmet’in beğenisini kazanmıştır.

Lale devri’nin zevk ve eğlencesini yaşamış ve şiirlerine yansıtmıştır.

Dilde ve nazım şekilleride yenilikler denemiş , İstanbul’un eğlence dünyasını yansıtmıştır.Dış dünyayı gözlemleyerek  izlenimlerini şiire aktarmış Divan şiirinde gerçekci tabiat tasvirlerini girdirmiştir.

Döneminin İstanbul dilini kullanmış , halk dili ve söyleyişlerini sıkça kullanmış , hece ölçüsüyle bir türkü yazmıştır.Bu yönüyle mahallileşme akımını başlatır.

Şarkı nazım şeklini ilk kullanan kişidir.Dini içerikli kasideler yazmamıştır.Şiirlerinde din dışı konular işlemiştir.Divan şiirini yerli ve gerçekci hale getirmiştir.Gazel ve şarkı türünde çok başarılıdır.Patrona Halil İsyanı sırasında ölmüştür.Divanı vardır.

Şeyh Galip ( 1757 – 1799 )

Mevlevidir. Konya’da Mevlana Dergahında girdiği çileyi bitirerek Galata Mevlevihanesine şeyh olmuştu.

Sebk-i Hindi akımının etkisiyle yeni tarz şiirler yazmıştır.

Klasik edebiyatın son büyük şairidir.Divan şiirinin ufkunu yeni imgelerle geliştirmiş hayal , düşünce ve tasvire önem vermiştir.

Eserleri :Şiirlerini Divanında toplamıştır.

Hüsn-ü Aşk : Bir mecliste Nabi’nin Hayrabad’ını okumuş, meclistekilerin bundan daha güzel mesnevi yazılamayacağını söylemesi üzerine o kadar değer bir eser olmadığını söylemiştir.Bunun üzerine meclistekiler Şeyh Galip’i daha iyisini yazmaya davet etmişlerdir.Hüsn’ü Aşkı altı ay içinde tamamlamıştır.

                            DİVAN NESRİNİN ÖNEMLİ TEMSİLCİLERİ

1.Aşıkpaşazade ( 1393 - ? )

Derviş Ahmet , Amasyalıdır.Mutasavvıf Aşık Paşa’nın torunudur.

Hayatının sonlarında tanık olduğu olayları duyup gördüklerini krnolojik sırayla Osmanlı Tarihi yazmıştır.

Konuşma diline yakın , kısa cümleli bir üslupla yazılan arada manzum parçaları da olan bu eser vakayinamedir. Aşıkpaşazade Tarihi isimli bu eseri öenmli bir eserdir.

2. Mercimek Ahmet

15. yy ilk yarısında yaşamıştır.Hayarı hakkında çok fazla bilgi yoktur.

I. Murat’ın isteği üzerine Kabus-nameyi açık ,anlaşılır bir dille tercüme etmiştir.

Kabus-name : Bir nasihatnamedir.Didaktiktir.Arada hikayeler anlatılırken anlatılarak öğütler verilir.

Sinan Paşa ( 1437 – 1486 )

Düzyazı ustalarındandır.Sağlam bir eğitimden sonra müderrislik yapmış Fatih Sultan Mehmet’in hocası olmuştur.

Edebiyatımızda yabancı kelime ve dil kurallarıyla örülü divan şiiri manzumlarından faydalanan ahenge düşkün ,süslü seçili divan nesrinin ilk temsilcisidir.

Tazarru-name : Felsefe , tasavvuf ve ahlak konularını işler .

Tezkiretü’l Evliya : Ünlü tasavvufçuların hayatı ve menkıbelerini işler.

Evliya Çelebi (16.yy)

Özel bir eğitim almıştır. Tezhip , hat ve nakış öğrenmiş, musiki ile ilgilenmiştir.

Kur’anı ezberleyerek hafız olmuş.Enderun’a alınmış , IV. Murat’ın hizmetine girmiştir.

Seyahatnamesinde anlattığı rüya üzerine uzak ülkeleri görmeye karar verir.

Gezi türünün ilk örneklerini vermiştir.İyi bir gözlemcidir.

Elli yıllık bir süre içinde gezdiği yerleri konuşma diline yakın bir dille anlatmıştır.

Abartılı bir anlatıma rağmen Divan nesrinin kalıplarını kırmıştır.

10 ciltlik Seyahatname isimli çok tanınmıştır.Üslubu o dönem Divan nesri gibi değildir.

Yazar, Divan Nesrinde olduğu gibi , süslü , ağır bir dille yazmak yerine günlük konuşma diline yakın kolay söylenip , yazılan bir dil benimsedi.

Bu dil akıcı , sürükleyici , yer yer eğlenceli ve alaycıdır.

Katip Çelebi

Tarih , tıp, coğrafyadan astronomiye kadar geniş bir alanda eğitim almıştı.

Zengin bir kitaplığın sahibidir.Telif ve çeviri olmak üzere yirmiyi askın kitao yazmıştır.

En önemli eserleri tarih,coğrafya ve bibliyografya alanındadır.

Fezleke ; Dört bölümden oluşan kitapta tarihin anlamı konusu ve yararı anlatıldıktan sonra , bu alandaki temel kitapların bibliyografyası verilmiştir. Sonrasında 1639’a kadar kurulan devletler ve meydana gelen önemli olaylar anlatılmıştır.Arapçadır.

Türkçe Fezleke ise 1591 – 1654 arasındaki olayları anlatan Osmanlı tarihidir. Her yılın sonunda , o yıl içinde ölen devlet adamları ve bilginlerin hayatı ve eserlerinden de bahseder.

Takvimü’t – Tevarih : Adem Peygamberden 1648’e kadar geçen tarihi olayları anlatır.

Tuhfetü’l – Kibar fi Esrafi’l – Bihar : 1656’ya kadar ki Osm. Tarihi , Osmanlı denizciliğinin Sonunda da uğranılan başarısızlıkların sebebi anlatılır.

Cihannuma : Osmanlı Coğrafyası tanıtılır.

Keşfü’z- Zünun : Batı’da çok tanınmıştı.Arapça bir biliyografya sözlüğüdür.Alfabetik sırayla 14.500 kitap ve risalenin adı ve yazarı yer almaktadır.

Mizanü’l-Hakk fi İhtiyari’l Ahak : Dönemin din bilginlerinin tartıştıkları çeşitli konular hakkında düşüncelerini açıklar ve karşıt düşüncelere hoşgörüyle bakılmasını öğütler. Müspet ilimlerin gerekliliği savunulmuştur.

Seydi Ali Ress ( ? – 1662 )

Denizci , şair , bilgin ve seyahatname yazarıdır.Kanuni devrinin en tanınmış denizcilerindendir.Birçok deniz seferine ve Kıbrıs’ın fethine katılmıştır.

Barbaros Hayreddin Paşa’nın adamlarındandır.Donanmanın başına getirilmiştir.Hind denizinde portekizlileree yenilince karaya çıkmış ve yurda dönmüştür.

Mir’at-ül-Mamalik : Kanuni’ye sunulmuştur. Basra’dan yurda dönüşünü anlatır. Gezi edebiyatımızın ilk eserlerindendir.

Muhit : Deniz astronomisi, fiziki ve topogrotik coğrafyayla ilgilidir.

Yirmisekiz Çelebi Mehmet ( ? – 1732 )

Yeniçeri ocağında yirmisekizinci olarak çalıştığı için bu adı almıştır.

III.Ahmet zamanında Lale Devrinde elçilikle Paris’e giderken Fransa ile dostluğu pekiştirmek görevinin yanı sıra Fransa medeniyetini öğrenebilmek ve bizde uygulanabilecekleri yazmakla görevlendirildi.

Sefaret-name: Evliya Çelebi’nin Sayahatnamesinde sonra Avrupa’yı anlatan eserdir.Paris’i ve Fransa’da gördüklerini canlı bir dille anlatır.

Naima (1652 – 1715 )

İyi bir Eğitim gördükten sonra çeşitli devlet görenlerinde bulunmuştur.

Osmanlı Tarihinde resmi olarak ilk vak’anüvistir.

Naima Tarihi : Uzun araştırmalar sonucu yazılmıştır.Osm. İmp. en düşkün zamanlarını anlatır.

Yazar olayları canlı ve za-if üslubuyla anlatırken , tarihçiliğindeki ustalığı değil , yazarlığındaki kudreti de ortaya koymuştur.O dönemi anlatan önce gelen kitaplardandır.

Ahmet Cevdet Paşa ( 1822 – 1895 )

Medrese eğitiminin yanı sıra tarih, coğrafya astronomi gibi alanlarda özel ders almıştır.Fransızca öğrenmiştir.

Ercüman-ı Fonis tarafından Osmanlının 1774’ten sonraki tarihini yazmakla görevlendirilmiştir.

Dönemin ünlü hukukçusudur.

İlk adalet bakanıdır.

Osmanlı Tarihi : 12 ciltlik bir eserdir.

Mecelle İsimli hukuk metninin oluşturulmasında görev almıştır.

Çeşitli bakanlıklarda bulunmuş.Cevdet Tarihi ve Kısas-ı Enbiyayı yazmıştır.

Yazar = Muhammet Sakallı J (Yazı tamamen bana aittir.)